Girðingarlógin

L. nr. 171 frá 18.05.1937 fyri Føroyar um girðingar og friðing av lendi, sum seinast broytt við Ll. nr. 30 frá 17.03.1951.

Girðing

§ 1. Innangarðs kann granni krevja av granna girðing fyri ross og neyt

§ 2. Ímillum innangarðs og uttangarðs kann uttangarðseigari krevja girðing fyri ross, neyt og seyð. Garðskyldan liggur á innangarðsjørðini.

Við viðtøku á grannastevnu kann (sjálvt um uttangarðseigari ikki krevur stik) ásetast, at stik millum innangarðs og uttangarðs skal vera felags fyri fleiri ella allar innangarðspartar í bygdini.

Atkvøðurætt við atkvøðugreiðslu til tílíka viðtøku hava eigararnir av avvarðandi innangarðspørtum. Er uppskot til tílíka viðtøku sett fram, men ikki endaliga samtykt á grannastevnu, kann hvør við atkvøðurætti, sum hevur atkvøtt fyri uppskotinum, skjóta málið fram til viðgerðar eftir §§ 45-50. Við úrskurðinum í málinum verður serstakliga miðað ímóti at girðingarviðurskiftini verða skipað á best hóskandi og bíligasta hátt fyri allar innangarðseigarar

§ 3. Ímillum uttangarðs og uttangarðs kann granni krevja girðing av granna, um so er, at hann prógvar, at girðingin verður til munandi gagns fyri báðar partar sammett við kostnaðin, ella at verandi støða hevur við sær ov stóran bága fyri ogn hansara. Um girðingin skal verja fyri neytum og rossum ella eisini fyri seyði, gera garðaskoðararnir av, um ósemja er um tað.

§ 4. Garðaskylda fevnir um bæði at stika og at seta verandi girðing í lógligan stand og halda hana. Garðaskyldan dettur burtur, har ið náttúruviðurskiftini gera tað munandi trupult at stika ella halda girðing, ella kostnaðurin verður ov stórur sammett við gagnið, og eisini har ið partar innangarðs liggja soleiðis hvør sær, at girðingin verður órímiliga long sammett við støddina á pørtunum.

§ 5. Um eitt strekki eftir hesi lóg skal roknast sum innangarðs ella uttangarðs, ger tann myndugleiki av, sum í tí verandi føri eigur at gera málið av, har ið ivamálið hevur týdning.

§ 6. Jarðir, sum vegur er ímillum, hava onga felags garðaskyldu, uttan so at høvi er til við at gera lið um vegin (sbr. § 15) at kunna friða jarðirnar ímóti hvørjum øðrum við at stika. Tó hevur tann, sum í hesum føri vil stika framvið vegnum við ogn síni, ikki skyldu at vera saman við grannanum um felags girðing ella lið.

Reglurnar omanfyri verða ikki at nýta á jarðum, sum neytageil er ímillum. Í hesum føri kann hvør eigari av jørð, sum markar til vegin ella liggur so nær honum, at hann  er í vanda fyri skaða við ongari girðing, krevja girðing framvið vegnum. Garðaskyldu hava allir hesir eigararnir og eisini teir eigarar, sum nýta vegin sum geil.

§ 7. Tá ið granni kann krevja girðing av granna, skulu jarðirnar, ið bera saman, taka upp á seg hvør sína helvt av hesari. Tó skal tann, sum ikki sjálvur krevur girðing ella broyting av verandi girðing, og sum sannar, at henda avgerð hevði nervað hann ov mikið, eiga tílíka avskarving í garðaskyldu síni, sum tykist rímulig. Har ið garðaskyldan við rættargildum sáttmála ella avgerð er skipað á annan hátt, enn í hesi ella undanstandandi grein er ásett, verður tað við tí verandi.

§ 8. Í øllum førum, har ið eftir hesi lóg býti av girðing ella atkvøðugreiðsla skal fara fram eftir skattamørkum, verður tann ómatrikuleraði parturin innangarðs (uppi í hesum eisini leigutraðir, um so er neyðugt til býtis av girðing) at meta eftir reglum, sum ”Ministeriet for Landbrug og Fiskeri” ásetir; Kostnaðin av hesum rinda ”Amtsrepartitionsfonden” og avvarðandi kommuna við hvør síni helvt.

§ 9. Skyldan at vera við í felags girðing verður gjørt av fyri uttangarðsjørð eftir gomlum markatali, fyri innangarðsjørð eftir skattamørkum. Tá ið girðing um innangarðsjørð verður flutt, skal tað ikki liggja á luteigaranum at halda longri girðing sammett við part hansara innangarðs frammanundan, enn tað ið hesin parturin nakran tíð hevur átt at hildið. So leingi sum luteigararnir ikki hava býtt garðaskylduna sína millum, hava teir ein fyri allar og allir fyri ein skyldu at seta upp og halda girðingina, ið á teimum liggur. Við býti av felags girðing um innangarðsjørð, sum ger áður felags ella serstaka girðing óneyðuga, verður at hava sámuligt fyrilit við, um teir, sum áður høvdu skyldu at halda girðingina, kunnu sigast at taka lut í at seta upp ta nýggju girðingina, eitt nú við at grót og annað tilfar verður nýtt í tí nýggju, ella við at eigarin av tí gomlu girðingini hevur flutt garðaskyldu sína til aðrar, til dømis sum ein part av viðurgjaldinum fyri áður uttangarðsjørð, ið verður løgd inn innanfyri ta nýggju girðingina.

Tann, sum hevur sett upp nýggja girðing, kann krevja hana sýnaða av garðaskoðarunum og krevja avgerð um, hvørt ein partur at tí framyvir eigur at verða hildin av eigarum av innanfyri standandi girðing, sum av hansara girðing verður óneyðug.

Fyri girðing fram við neytageil (geilargarði) verður garðaskyldan býtt eftir meting millum teir í § 6, síðsta punktum, nevndu eigarar.

Uttangarðseigari, sum eigur rætt til bit, kann, tá ið girðing ímóti aðrari uttangarðsjørð kann ætlast einans ella fyri ein part at vera neyðug fyri rættin til bit, krevja, at teir, i eiga rætt til bit, í samsvarandi mun (fult ella fyri ein part) skulu taka við garðaskylduni, ið á honum liggur, uttan so at annað er ásett ella kann ætlast at vera ein fyritreyt, tá ið rættindi vórðu stovnsett. Í trætumáli taka garðaskoðararnir avgerð; verður hildið, at garðaskyldan eigur at býtast, verður býtt eftir fríari meting.

Allir, ið eru partar í hesum, kunnu krevja úrskurð frá garðaskoðarunum um, hvørt, og um so verður hvussu, felags girðing eigur at býtast av nýggjum við atliti til broyttar umstøður. Tílíkt nýtt býti kann tó bert krevjast við í minsta lagi 10 ára millumbili.

§ 10. Við býti av girðing eigur hvør so nær sum gjørligt at fáa sín part í einum strekki. Tann størra byrðan, sum okkurt strekki kann verða háttað av, verður javnað við samsvarandi stytting í longd. Semjast teir við garðaskyldu ikki um býtið, verður tað gjørt av upp á tann í §§ 45-50 ásetta hátt. Tá ið býtið er framt, verður gjørt av, um neyðugt við lutakasti, hvønn ella hvørjar partar hvør skal taka við. Einki strekki kan vera stytri enn 6 metrar; teir, ið kunnu verða fyri at fáa styttri partar, verða lagdir í hóskandi fela, soleiðis at teir fyri triða manni ein fyri allar og allir fyri ein hava skyldu at seta upp og halda girðingarstrekkið.Teir, ið eiga girðingarstrekkið í framhaldi frá hvørjum øðrum, kunnu sínámillum gera semju um felags hald av girðing, soleiðis at teir fyri triðamanni hava skyldu sum beint nú tilskilað. Tey einstøku girðingarstrekkini skulu av garðaskoðarunum (§ 44) merkjast við høgdum, málaðum ella á annan hátt varandi ásettum nummari. Garðaskoðararnir skulu í gerðabók sína (§ 44) bóka skrá um býtið, har ið eisini seinni broytingar verða at viðmerkja. Kostnaðurin av býti og merking v.m. verður býtt millum allar luttakararnar í girðingini í sama mun sum garðaskyldan.

§ 11. Semjast teir við garðaskyldu ikki um tíðina, nær ið girðingin skal vera liðug, áseta garðaskoðararnir hana.

§ 12. Er trætumál um, hvørt girðing er lóglig, gera garðaskoðararnir av við atliti til, um girðingin skal verja fyri rossum, neytum og gásum ella eisini fyri seyði.

§ 13. Tað er bannað at nýta píkatráð sum girðing á tílíkan hátt, at fólk og fæ lættliga verða fyri skaða.

Brot á hesa reglur verður sektað.

§ 14. Girðing skal setast á markinum. Eingin girðing skal setast longri inni á grannanum enn á egnari grund og ikki meiri enn hálvan metur. Granni kann ikki seta seg upp ímóti, at øll girðingin ella partar av henni verða sett á hansara grund, tá ið ikki slepst undan tí, tó fyri endurgjald. Á, hamari ella annað, ið verjir fyri somu sløgum av húsdýrum, sum girðing skal verja fyri, verður mett sum lóglig girðing.

§ 15.1) Tá ið á girðing er lið, sum er felags fyri grannar, telur tað við í býtinum av garðaskylduni, og tað verður við hesum lagt upp fyri meirkostnaðinum av at seta upp og halda liðið eftir forskriftunum í § 10. Metist liðið ikki at kunna telja við í býtinum, verður tað hildið í felag. Lið á vanliga nýttari gøtu skal vera soleiðis háttað, at tað lættliga kann latast upp og aftur. Á almennum vegi kann einki lið setast upp, uttan so at avvarðandi kommunali myndugleiki loyvir tað; hesin myndugleiki skipar í tí føri eisini fyri breiddini á liðinum og uppsetingini annnars. Tann kommunali myndugleikin kann eisini gera líknandi fyriskipan fyri lið, sum longu eru á almennum vegi, haruppií skal tann kommunali myndugleikin kunna krevja óneyðugar smogur um koyrivegir tiknar burtur, tó við rætti hjá avvarðandi, ið hava rættindi at kæra til løgtingið innan 3 mánaðir eftir, at teir próvfast hava fingið boð um avgerðina. Um tílík boð hava við sær útreiðslur fyri teir, ið hava garðaskyldu, kunnu hesar krevjast endurgoldnar eftir reglunum í ”Lov Nr. 69 af 7. Maj 1881 om Forpligtelse til Jords Afgivelse”. Í tí føri, har ið tað eftir úrskurði hjá garðaskoðarunum ella hægri myndugleika er neyðugt til frama fyri landbúnaðin at seta girðing tvørtur um almennan koyriveg, hevur avvarðandi kommunustýri skyldu at seta upp og halda tey fyri ta almennu ferðsluna neyðugu portur. Tvørtur um ferðsluvegir skulu altíð nýtast rulluportur. Brot á regluna í fyrsta punktum í hesum stykki ella tær av avvarðandi myndugleika ásettu neyvari fyriskipanum verða sektað.

Hvørt lið á girðing um innangarðsjørð skal hava fullgóða loku og, undantikið lið, ið er ætlað akførum at fara um, verða gjørd soleiðis, at tað, hvørja ferð tað verður latið upp, letur seg sjálvt aftur, og at tað, um tað er í girðing ímóti haga, letur upp ímóti hesum.

§ 16. Girðing innangarðs ella ímillum innangarðs og uttangarðs skal haldast í lógligum standi alla ta tíð, tá ið lendið ikki eftir teimum galdandi reglunum (uppi í hesum eisini avgerð, sum verður tikin fyri einstakt vár ella heyst sambært hagalógini § 35, 2na stykki) skal liggja opið fyri biti hjá húsdýrum av tí slagi, sum tað skuldi verið girt fyri. Girðing millum innangarðs og uttangarðs skal haldast í lógligum standi ta tíð, sum garðaskoðararnir í hvørjum einstøkum føri gera av, annaðhvørt tá ið girðingin verður sett upp ella seinni, um ósemja tekur seg upp um tíðina.

§ 17. Um so er, at grannar semjast um, at garðaskyldan teirra millum skal takast av, minkast ella víðkast út um tað, sum í hesi lóg er ásett, skal tílík semja kunna gerast fyri upp til 10 ár í senn. Fevnir semjan um lendi, sum onkur annar enn eigarin nýtir, er hon ikki galdandi, fyrrenn eigarin hevur tikið undir við henni.

§ 18. Hvør garðaskoðari í bygdini er skyldigur eftir klagu frá granna (ella, um tað er felags girðing um innangarðs, eisini frá hvørjum sum helst luteigara innangarðs) beinanvegin at hyggja at girðing, sum verður søgd ikki at vera í lógligum standi. Heldur garðaskoðarin tá, at tað er neyðugt beinanvegin at væla um girðingina, skal hann heita á tann, sum eftir hansara meting hevur garðaskylduna, at fara undir tílíka umvæling, sum kann metast at vera neyðug beinanvegin. Verður áheitanin ikki fylgd í stundini, skulu garðaskoðararnir seta í verk, at tað neyðuga arbeiðið verður gjørt fyri kostnað hansara, ið hevur garðaskylduna. Stendst ósemja um, hvør ið hevur garðaskyldu, verður hetta málið síðan at gera av eftir reglunum í §§ 45-49.

§ 19. Har ið eigari og brúkari ikki er tann sami, ábyrgjast tann eini fyri báðar og báðir fyri ein fyri alt pliktarbeiði viðvíkjandi uppseting og haldi av girðing.

Brúkari av almennari jørð verður í hesi lóg mettur javn við eigara, uttan so at tað í teimum einstøku førunum av tí avvarðandi myndugleika er tikin onnur avgerð.

Ábyrgd av húsdýrum

§ 20. Hvør tann, sum, uttan at heimild er til tess, tjóðrar ella rekur húsdýr inn á lendi hjá øðrum manni ella útvegar tí atgongd við at lata lið upp ella bróta girðing niður ella tjóðra tað so nær lendinum hjá grannanum, at tað røkkur inn á tað, verður sektaður, um ikki so er, at málið eftir sínum hátti aðramáta hevur hægri revsing við sær.

Tann, sum ímóti forboði frá avvarðandi kommunala myndugleika tjóðrar húsdýr á lendi hoyrandi upp í almennan veg so nær, at tað røkkur inn á tað, eins væl og tann, sum ímóti tílíkum forboði letur húsdýr sítt ganga á biti á tí til almennan veg hoyrandi lendi, sum lógliga er stikað frá ogn hansara, verður sektaður.

Tann seki skal harumframt í teimum omanfyri nevndu førum lata fult endurgjald fyri allan skaða, ið staðist hevur av hansara ávum.

Ásetanin í fyrsta stykki í hesi grein verður ikki at nýta viðvíkjandi eigara av innangarðsjørð, sum liggur innanfyri felags girðing, tá ið hann fyri at reka leys dýr út gjøgnum felags girðing (sbr. § 23) noyðist at reka tað um annans lendi, um so er, at hann hevur lagt sær nær at skaða fremmant lendi sum minst.

§ 21. Hvør tann, sum, uttan heimild til tess, rekur annans húsdýr inn á egið lendi, verður sektaður. Við somu revsing metist tann, sum miðvíst uttan heimild loysir annans tjóðrað húsdýr ella letur upp tippi ella stikað lendi fyri tí, umframt at hann hevur skyldu at endurgjalda eigaranum av tí soleiðis leysa dýri tað, sum hesin hevur noyðst at rinda í skaðabót og endurgjaldi fyri fóður og røkt, og somuleiðis missin við sakninum av dýrinum.

§ 22. Húsdýr, sum eru vandamikil fyri fólk, skulu ikki ganga leys á nøkrum staði, sum markar til alfaraveg og ikki er høviliga stikað inn. Brot á hetta verður sektað.

§ 23. Sleppa ross, neyt, seyður, geit ella flogfenaður (herímillum ikki dúgvur) uttan at heimild er til tess, inn á fremmant lendi innangarðs skal eigarin av dýrinum rinda fyri tann gjørda skaðan, tað veri seg á grøði í veltu, ong, beiti, urtagarði v.m. ella gróðursetingar, veitir, vegir, brýr og tílíkt ella onnur húsdýr.

Er dýrið vanafast, skal eigari tess harumframt sektast.

Upp í omanfyri standandi reglu verður ikki roknað hending, har ið tann, sum hevur verið fyri skaða, hevur misrøkt skyldu sína at girða fyri avvarðandi dýraslagi, meðan eigarin av dýrinum annaðhvørt ikki hevur tílíka garðaskyldu ella hevur hildið garðaskyldu sína. Í teimum førum, har ið garðaskyldan er burturdottin (sbr. §§ 4, 6, 7 og 17), hevur eigarin av dýrinum sostatt ábyrgd, sum at tað var lóglig girðing.

Seyður, sum hevur tann vana at oyðileggja eplaset, skal fyri óvant av eigaranum haldast inngirdur ella á annan hátt hindrast at skaða eplavelturnar frá teirri stund, tá ið setin verður sett niður, til bøurin skal friðast fyri seyði.

§ 24. Stendst tað av vansketni hjá triðamanni (tað veri seg at lata vera við at halda girðing í skyldugum standi, við at lata upp lið ella aðra loku o.líkn.) at dýrið í teimum í seinastu grein nevndu førum er sloppið inn á fremmant lendi skal avvarðandi endurgjalda dýraeigaranum alt, sum hann av hesum ávum hevur noyðst at legga út til eigaran av lendinum.Hava fleiri persónar sýnt tílíkt vansketni sum omanfyri nevnt, og tað ikki beinanvegin við vissu kann sigast, hvat fyri vansketni er atvoldin til, at dýrið er sloppið inn á fremmant lendi, kann dýraeigarin krevja tílíkt endurgjald frá hvørjum av teimum avvarðandi, sum hann vil.

§ 25. Í øllum førum, har ið húsdýr hevur gjørt skaða á fremmanda ogn, kunnu báðir partar krevja skaðan ásettan við meting hjá garðaskoðarum (§ 44) við áheitan á formann teirra (§ 51).

Í teimum í §§ 20 og 23 nevndu førum kann eigarin av lendinum, tá ið ónollurnar hava farið fram um eitt mundi, tá ið jørðin ikki er fryst ella avkavað, krevja fylgjandi endurgjald, sjálvt um skaðin ikki kann ávísast:

1) 60 oyru fyri ross, neyt, svín ella geit;
2) 20 oyru fyri seyð;
3) 10 oyru fyri gás;
4) 5  oyru fyri annan flogfenað.

Hetta er tó ikki galdandi fyri ungar hjá teimum í punkt 3 og 4 nevndu húsdýrum, so leingi ungarnir eru yngri enn 2 mánaðir.

Tá ið fleiri dýr hjá sama eigara samstundis eru sloppin inn á fremmant lendi, kann tað samlaða endurgjaldið ikki fara uppum:

a) 7 kr. fyri ross, neyt, svín, geitir ella seyð;
b) 2 kr. fyri gæs;
c) 40 oyru fyri annan flogfenað.

§ 26. Gongur seyður, uttan heimild er til tess, inn í fremmandan haga, eigur hann, sum hann er kendur at vera úr grannahaganum, at verða rikin aftur í hann. Hendir hetta vitnisfast so mangan, at seyðurin av hesum kann sigast at liggja meira í hesum haganum enn í tí haga, sum hann er úr, annaðhvørt av teirri tíð, tá ið hann liggur á summarbiti, skal hann takast úr fyrstu vanligu skurðtíð, eftir at hetta vitnisfast er kravt á bústaðnum hjá avvarðandi eigara ella røktingarmanni í so góðari tíð, at hann hevur havt stundir at fyribyrgja ta ólógligu gongdina. Verður seyðurin ikki tikin úr til ta tíð, skal hann endurgjalda kostnaðin av at beina hann til sín. Kemur tílíkur seyður aftur í sama haga, er hann mistur, soleiðis at tveir triðingar lutast tí almenna og ein triðingur eigaranum av tí haga, sum hann hevur ligið í. Vargur, sum gongur um mark og órógvar seyðin í grannahaganum skal spekjast ella takast úr næsta heyst, aftan á at tað vitnisfast er kravt á bústaðnum  hjá avvarðandi eigara ella røktingarmanni; verður hetta ikki gjørt, er seyðurin mistur, sum omanfyri ásett.

Upp í vetrarbit í hesi grein verður eisini roknað innangarðsjørð, har ið seyður hevur havt bitrætt, sbr. Hagalógini § 34.

§ 27. Er seyðurin ikki úr grannahaga, skal tað so skjótt sum tilber boðast eigaranum ella røktingarmanni hansara frá, sum hava skyldu at koma eftir seyðinum í seinasta lagi, tí ið næsta vanliga fjall verður gingið. Hendir hetta ikki, verða reglurnar í 3ða og 4ða punktum í undanstandandi grein at nýta.

Er ikki kent, hvaðan seyðurin er, verður farið fram eftir reglunum í § 28, síðsta punktum.

§ 28. Tekur ósemja ella ivi seg upp um, hvønn haga eitt lamb hoyrir til, sum ómarkað kemur á rætt um heystið, skal tað lutast tí haganum, sum tað gongur í. Seyður, ið er ómarkaður ella so óvandaliga markaður, at sýslumaðurin og tveir av honum innkallaðir óvildarmenn vátta merkið at vera ókenniligt, verður viðgjørdur, um ivi er um eigaran, sum funnið fæ. 

§ 29. Gongur ross, uttan at heimild er til tess inn í fremmandan haga, skal eigarin av dýrinum gjalda bitsamsýning, um so er, at hann ikki kemur eftir tí innan 8 dagar eftir, at hann frá hagaeigaranum hevur fingið boð um at koma eftir tí. Bitsamsýningin er 40 oyru um dagin at rokna frá tí, at boðini eru send. Hagaeigarin hevur rætt til, um hann ikki sendir eigaranum av dýrinum boð, ella um hesin ikki kemur eftir tí innan teir nevndu 8 dagarnar, at beina tað til eigara tess, og hesin skal tá fyri hetta samsýna honum 30 oyru fyri kilometurin av vegastrekkinum, tað er beint. Tað sama er galdandi fyri neyt, hóast bitsamsýningin er 10 oyru um dagin, og at flutningurin av dýrinum verður samsýndur hagaeigaranum við hóskandi upphædd, sum, um ósemja um støddina á upphæddini tekur seg upp, kann ásetast av garðaskoðarunum. Verður ross beint 3 ferðir í 4 vikur til eigara tess, rindar hesin kr. 24 í bitsamsýning fyri tað árið.

Hoyrir ross, sum kemur inn í fremmandan haga, heima í einum haga, har ið skipanin er størri enn 1 ross upp á mørkina (sbr. § 25 í hagalógini) rindar eigarin av rossinum umframt tær omanfyri nevndu upphæddir 3 kr. hvør ferð, rossið verður beint til hansara.

Dýraeigarin hevur harumframt í øllum førum skyldu at rinda kostnaðin av at senda honum boð.

Er dýraeigarin ókendur kemur ”offentlig Bekendtgørelse i Bygden ved Opslag overensstemmende med lov for Færøerne Nr. 59 af 1. april 1912 om Ophævelse af Kundgørelse ved Kirkestævne” í staðin fyri at senda eigaranum boð; er tað kent hvørja bygd dýrið hoyrir til, skal tað harumfram lýsast í tí bygdini.

Tann, sum uttan heimild letur kýr sínar verða mjólkaðar í fremmandum haga, verður sektaður hvørja ferð við 3 krónum.

Tá ið hagaeigarin hevur skyldu at stika fyri avvarðandi dýraslagi, men hevur misrøkt hesa skyldu eigur hann onga samsýning eftir fyrsta og øðrum stykki í greinini.

§ 30. Tá ið eigari og handhavari ikki er tann sami, kemur handhavari í eigarans stað viðvíkjandi skyldu at goyma at húsdýrum. Tann ábyrgd, sum fylgir við, at húsdýr hjá onkrum koma inn á fremmanda ogn, tekur eisini við, tá ið dýrið kemur inn á ogn eigarans, um so er, at annar maður hevur hana í hondum.

Upptøka av dýrum

§ 31. Í øllum førum, har ið tann ið stendur fyri jørðini, eftir reglunum omanfyri eigur endurgjald fyri skaða av fremmandum húsdýri ella samsýning fyri at senda eigaranum boð ella fyri lýsing ella fyri beiti til og flutning av dýrinum, kann hesin taka dýrið upp. Finnur hann dýrið á lendi hjá triðamani, kann eigari tess ikki seta seg ímóti upptøkuni.

Somuleiðis kann gás, ið verður funnin í fremmandum haga takast upp. Óskerd gás verður at rokna sum villinifugl.

Høsn og dunnur, sum ímóti reglunum í § 23 ganga inn á innangarðsjørð hjá øðrum manni hevur avvarðandi jarðarbrúkari rætt til at taka upp og halda aftur, til eigarin hevur veitt honum hóskandi samsýning fyri elvdan skaða og ómakan við upptøkuni, tó ikki minni enn 25 oyru fyri hvønn fugl. Hevur upptøka av tí skaðavaldandi fuglinum ikki verið møgulig, hevur tann, sum hevur verið fyri skaða, rætt til at drepa hann á forsvarligan hátt.

Er umrøddi fuglur hjá sama eigara tikin upp 3 ferðir í sama ári sambært § 23, næstseinasta stykki, verður eigarin herumframt sektaður.

§ 32. Tá ið nakar tekur frammant húsdýr upp og hann veit, hvør ið eigur tað, skal hann beinanvegin siga eigaranum ella fólki hansara frá. Veit hann ikki innan 3 samdøgur, hvør ið eigarin er, syrgir hann fyri, at upptøkan verður lýst við uppslagi, sbr. § 29, 4ða stykki. Lýsast skal í tí bygd, har ið tann, sum hevur tikið upp, býr; veit hann, úr hvørji bygd dýrið er, skal tað harumframt lýsast í tí bygdini. Hann skal forsvarliga røkta dýrið og fóðra tað samsvarandi árstíðini, men kann ikki brúka tað. Hann hevur rætt til at brúka mjólkina undan upptiknum mjólkineyti ímóti frádrátti í útloysingarupphæddini eftir § 33.

§ 33. Eigari av upptiknum dýri hevur ikki rætt til at krevja tað aftur, fyrr enn hann hevur goldið kostnaðin av boðsending og lýsing, røkt av dýrinum og fóðring og eisini endurgjald fyri skaða og hinar í § 31 nevndu upphæddir ella veitt trygd fyri gjaldið innan 14 dagar. Fæst ikki semja um útloysingarupphæddina, kunnu báðir partar krevja hana gjørda av eftir meting hjá garðaskoðarunum við áheitan á formann teirra. Halda menninir, at tann kravda útloysingarupphæddin hevur verið óhóskandi, kunnu teir sum ein part av metingini gera av, at tann, sum tók dýrið upp, rindar allan ella ein part av kostnaðinum av málinum, tó í ongum føri meira, enn tann dømda útloysinarupphæddin er.

§ 34.3) Tann, sum hevur tikið fremmant húsdýr upp og hildið seg eftir reglunum í § 32, hevur rætt til at selja tað á uppboði (sbr. § 35), tá ið 8 dagar ella, viðvíkjandi rossi, 14 dagar eru lidnir, uttan at eigarin hevur gjørt vart við seg. Freistin verður roknað frá upptøkudegnum, um so er, at tað er kent, hvør ið eigur dýrið, men annars frá fyrstu lýsing um upptøkuna. Sama rætt eigur tann, sum hevur tikið dýrið upp, um eigarin hevur gjørt vart við seg, men at tað síðan eru lidnir 3 dagar, uttan at hann hevur loyst tað út ella, um ósemja er um útloysningarupphæddina, hevur biðið um hesa gjørda av við meting; somuleiðis, tá ið 3 dagar eru lidnir, aftan á at útloysingarupphæddin er gjørd av, uttan at útloysing er hend. Tann, sum tók dýrið upp, tekur sær afturfyri av søluupphæddini fyri útloysingarupphæddina og útreiðslur aftaná. Avlopið verður latið løgregluni (landfúta, sýslumanni, sóknarfúta), sum skulu rinda dýraeigaranum tað, um so er, at hesin ger vart við seg innan 1 ár eftir upptøkuna; ger hann ikki vart við seg innan hesa freist, legst tað til statskassan.

§ 35. Tey í § 34 nevndu uppboð verða hildin í Tórshavn ella har, sum sýslumaður ella sóknarfúti búgva, av løgregluni og annars av einum av sóknarstýrinum við góðkenning frá amtmanninum tilnevndum manni til tess. Um skylduna at taka við tílíkari tilnevning galda reglurnar í § 44 í hesi lóg.

Uppboðið verður lýst við 24 tíma varningi. Um so er, at tað verður hildið av løgregluni, verður tað til løgreglugerðabókina uttan samsýning; annars verður tað gjørt til eina av sóknarstýrinum løggilda gerðabók, sum verður goldin av avvarðandi sókn, og fyri 75 oyru í viðurgjaldi. Tann, ið heldur uppboðið, skal hava við sum vitni ein persón, sum hevur gott orð á sær; hesin fær 75 oyru.

Hevur tað upptikna dýri eftir eini av løgregluni ella einum garðaskoðara gjørdari meting (ið verður gjørd uttan samsýning) so lítið virði, at sjálvt ikki lýsingarútreiðslur kunnu væntast at fáast aftur við søluni av tí á uppboði, fellur henda burtur eins væl og lýsingin eftir § 32, og dýrið verður ogn upptakarans.

§ 36. Er húsdýr upptikið, og eigari tess ikki kendur,  kann tað latast løgregluni (landfúta, sýslumanni, sóknarfúta), sum skal taka sær av tí, og tað skal tá annars verða viðgjørt eftir forskriftunum í undanstandandi greinum. Er tað líkt til, at kostnaðurin av hesum hevði verðið ósambærligur við metta virði á dýrinum, kann løgreglan í hvørjum einstøkum tílíkum føri gera av, hvussu eigur at verða borist at við dýrinum.

§ 37. Hevur tann, sum hevur tikið frammant húsdýr upp og havt tað í varðhaldi, ikki hildið seg eftir forskriftunum í § 32, sbr. § 35, síðsta punktum, kann eigarin krevja tað flýggjað út við atgerð landfútans ella sýslumansins uttan viðurgjald fyri havdar útreiðslur og gjørdan skaða.

§ 38. Tá ið hann, ið hevur tikið fremmant húsdýr upp, flýggjar tað út móti útloysing, kann hann ikki seinni krevja meiri endurgjald. Tann, sum hevur verið fyri skaða av fremmandum húsdýri, ger sjálvur av, um hann við rættargangi setur krav sítt um endurgjald fram, tó ikki størri enn virðið á dýrinum saman við sakarmálskostnaðinum. Hevur skaðin staðist av seyði, sum er úr skipanini í felagshaga (sbr. § 1 í hagalógini) kann endurgjaldskravið reisast ímóti hvørjum limi í hagastýrinum (ella, um tílíkt ikki er fráboðað sýslumanninum, ímóti hvørjum luteigara í haganum), og síðan hevur tann avvarðandi rætt til aftur at søkja útreiðslu sína endurgoldna við panting hjá dýraeigaranum ella, um hann ikki er kendur, hjá øllum hagaeigarunum eftir markatali teirra.

Tað omanfyri nevnda endurgjaldskrav skal vera lógsøkt innan 6 mánaðar frá tí, at skaðin stóðst.

Ber so á, at upptikið húsdýr doyr, kann tann, sum tók tað upp, einki krevja frá eigaranum.

Tær omanfyri nevndu avmarkingar í møguleikanum hjá tí, ið hevur verið fyri skaða, at fáa endurgjald og tíðarskeiðið hjá tí sama at lógsøkja eru ikki galdandi í teimum í §§ 20 og 21 í hesi lóg nevndu førum.

Felagsbit hjá neytum, gásum og rossum innangarðs

§ 39. Felagsbit hjá neytum og gásum innangarðs, sum er feli, kann ikki fara fram, tá ið annaðhvørt ein triðingur av eigarunum ella brúkarunum ella so mangir, sum eiga ella brúka ein triðing av innangarðsjørðini (roknað eftir skattamørkum) við grannastevnuviðtøku krevja felagsbitið (annaðhvørt hjá neytum ella gásum ella hjá báðum dýrasløgum) tikið av. Leys ross skulu ikki liggja innangarðs, um nakar luteigari setur seg ímóti tí.

Hvør eigari, ið eigur bitrættindi innangarðs, hevur rætt til at tilskila sær bitrættindi fyri rossum, neytum og gásum á egnum innangarðslendi ímóti at siga frá sær onnur bitrættindi innangarðs og ímóti at halda sítt innangarðslendi forsvarliga innstikað.

Inngirðingin skal, undantikið teimum í hagalógini § 34, 2na stykki nevndu førum, ikki vera til hindurs fyri vetrarbit hjá seyði.

Ferðsla um annans lendi

§ 40. Tann, sum óneyðugt ella uttan at hava fingið heimild til tess, fer um innangarðslendi hjá øðrum, verður sektaður. Er misbrotið framt av barni yngri enn 14 ár, sum foreldur ella tey, ið eru fyri foreldrini, vita av, metast hesi, sum tey sjálv høvdu framt ta ólógligu gerðina.

Við somu sekt sum omanfyri tilskilað verður tann revsaður, sum ikki letur aftur annans lið ella loku (uppi í hesum eisini lið ella loku í felagsgirðing), sum hann hevur latið upp, sjálvt um húsdýr ikki av hesum koma inn á annans ogn.

§ 41. Tann, sum uttan at heimild er til tess, gongur uttan fyri beina bygdagøtu í haga, sum hann ikki er luteigari í, ella í felagshaga, sum viðtøka um ferðslu luteigaranna er samtykt á hagastevnu undir sýslumansins leiðslu (sbr. § 3 í hagalógini) verður sektaður; gongur hann ólógliga við hundi, tyngir hetta søkina. 

§ 42. Gongd um frammandan haga er loyvd í eftirfylgjandi førum:

1. Røktingarmaður hevur loyvi at leita eftir seyði úr haga sínum, um hann á hvørjum sinni sigur einum røktingarmanni í hinum haganum frá í so góðari tíð, at teir kunnu fylgjast ella møtast á markinum, og um hann leiðir hund sín í bandi.

2. Einum og hvørjum er loyvt um dagin at leita eftir rossi ella neyti sínum, um hann frammanundan sigur einum av røktingarmonnunum í haganum frá. Annars kunnu reglur um hetta ásetast við viðtøku av eigarunum í bygdarhøgunum í felag á grannastevnu (sbr. §§ 1 og 12 í grannastevnulógini).

3. Einum og hvørjum er loyvt at fara eftir egnum torvi; tó skal hann gera tað um dagin og ganga ta vanligu gøtuna.

4. Gongd til fjarskotnan haga, fuglabjørg ella annað uttangarðslendi, sum tann avvarðandi ella tann, hvørs ørindi hann fer, eigur ella hevur nýtslurætt til, er loyvd, um so er, at hon er heimildað við tí, sum á hvørjum staði er gamal siður. Um tílík ferðsla aðramáta skal vera loyvd, ger landbúnaðarstevnan av, um so er, at partarnir ikki við sátt og semju koma ásamt um hetta ella eru samdir at vísa málið til gerðarrætt.

Dagurin verður roknaður í teimum í punkt 2 og 3 nevndu førum á sumri (tað er frá tí 14. apríl til tann 31. august) frá klokkan 5 á morgni til klokkan 9 á kvøldi og á vetri (tað er frá 1. september til 13. apríl) frá á morgni, tá ið dagsglæman rísir, til á kvøldi, tá ið hon setur.

§ 43. Gongd við hundi um fremmandan haga er loyvd, tá ið hon fer fram eftir beinari bygdargøtu, og tá ið hundurin verður leiddur í bandi. Tá ið eitt seyðafylgi skal rekast ígjøgnum fremmandan haga, er tað loyvt at brúka leysar hundar til tess, tó ímóti fullum endurgjaldi fyri tann skaða, teir vera atvold til í haganum. Ímóti sama endurgjaldi kunnu somuleiðis teir til røkt og fjallgongu í fjarskotnum haga neyðugu hundar leiðast leysir fram og aftur gjøgnum fremmandan haga. Hvussu røktingarmaður aðramáta skal leiða hund sín, tá ið hann noyðist at fara ígjøgnum fremmandan haga fyri at koma til sín egna, verður gjørt av sum ásett í § 42, punkt 4. síðsta punktum.

Málsviðgerð um girðingar

§ 44. Fyri hvørja sókn ella eftir løgtingsins fyriskipan fyri partar av eini sókn skulu 3 garðaskoðarar setast. Teir verða tilnevndir fyri 4 ár í senn av bygdarráðnum (í Tórshavn býráðnum). Hvør jarðarbrúkari hevur skyldu at taka við tilnevningini, uttan so, at hann er rokkin 60 ára aldri. Tann, sum í 4 ár uttan slit hevur verið garðaskoðari, skal tó ikki hava skyldu at taka við nýggjari tilnevning sum tílíkur fyrr enn líka so langt tíðarskeið er runnið, sum tað, ið hann hevur umsitið hetta starv. Biður nakar um at sleppa undan at taka við tilnevning, ger bygdaráðið (býráðið) av, um umsókn hansara kann eftirlíkast. Verður umberingin víst aftur, kann tann tilnevndi leggja umsókn sína um undantøku fram fyri løgtingið.

Eingin garðaskoðari kann, um nakar av pørtunum mótmælir tí, luttaka í eini avgerð, tá ið hann er skyldur ella svágdur við nakran av pørtunum so nær sum systkinabarn ella persónliga er partur í málinum. Berst nøkrum garðaskoðara frá av tílíkari orsøk ella lógligum forfalli, skal bygdaráðið (býráðið) tilnevna ein annan í staðin fyri hann.

Garðaskoðararnir skulu, beinavegin tilnevning teirra er boðað teimum, senda bygdaráðnum (býráðnum) eina skrivliga, hátíðarliga váttan, eftir eini av amtmanninum ásettari forskrift, um, at teir eftir besta førimuni uttan at gera mismun vilja útinna starv teirra. Viðgerðir teirra verða førdar inn í eina upp á sóknina keypta og av bygdaráðnum (býráðnum) góðkenda gerðabók, úr hvørjari eftir áheitan fæst úrskrift fyri 1 kr. fyri arkið, sum eisini skal rindast, tá ið úrskriftin ikki fyllir eitt heilt ark.

Garðaskoðararnir velja sjálvir sínámillum ein formann. Gerðabókin er í varðveitslu hjá formanninum, sum sær til, at viðgerðirnar verða førdar inn og úrskriftirnar latnar innan 24 tímar eftir, at  tær eru umbidnar, og gjaldið fyri tær er rindað.

2) Fyri sjálva útinningina av viðgerðini eigur hvør av garðaskoðarunum eitt gjald upp á 2 kr. fyri hvønn dag, viðgerðin varar, umframt dýrtíðarviðbót eftir prístalinum. Hetta gjald verður latið, sjálvt um viðgerðin varar styttri enn ein dag.

Garðaskoðararnir hava skyldu til eisini at átaka sær viðgerðir í grannaøki, tá ið áheitan kemur um tað vegna tess, at garðaskoðarunum har berst frá. Í tí føri eiga teir umframt omanfyri nevndu samsýning hvør 20 oyru fyri hvønn kilometur á út- og heimferð á landi, meðan flutningur eftir sjónum, um tílíkur er neyðugur, verður veittur teimum av honum, sum biður um tænastu teirra og annars verður samsýntur teimum av honum.

Bygdaráðið (býráðið) kann siga garðaskoðarunum upp; tó er loyvt teimum, sum eru uppsagdir ímóti sínum vilja, at leggja málið fram á løgtinginum. Tá ið løgtingið ikki er saman, og málið ikki kann bíða, til løgtingið kemur saman, er heimilað amtmanninum at gera av einsvæl í hesum føri og í tí føri, sum er umrøtt í hesi grein, 1sta stykki.

§ 45. Tann, ið heldur orsøk vera at kæra um standin, ein girðing er í ella slagið, hon er av (umframt tað í § 18 nevnda føri) ella vil  hava nýggja girðing setta upp ella at eldri girðing verður skift um við eitt annað slag av girðing, uttan at hava fingið friðarsátt við avvarðandi, eigur tí viðvíkjandi at senda skrivliga áheitan til formannin hjá garðaskoðarunum í økinum. Hesin eigur síðan beinanvegin at áseta eina ástaðarviðgerð og at geva áheitanini átekning um, nær ið viðgerðin verður og eisini við fundarboðum til teir avvarðandi at vera hjástaddir. Áheitanin við hesum átekningum skal síðan við atgerð hansara, sum hevur biðið um skoðanina, eftir tí fyri stevningar fyrisetta hátti ella av tveimum persónum við góðum orði á sær boðast hinum partinum, soleiðis at hesin fær í minsta lagi 2 reisur 24 tímar varning. Eru fleiri enn 5 persónar partar í málinum, kann formaðurin loyva, at boðanin fer fram við uppslagi í bygdini. Tann, sum lógliga er boðaður at møta til viðgerðina, men uttan at fráboða lógligt forfall ikki kemur, kann kasta sær sjálvum fyri, at málið verður gjørt av uttan mun til tað, sum hann møguliga kundi havt ført fram.

§ 46. Viðgerðin verður framd av teimum trimum garðaskoðarunum í økinum. Stendur girðingin á markinum millum 2 øki, verður hon framd av formanninum í hvørjum øki saman við tí av skoðarunum í báðum økjunum, sum formenninir velja við lutakasti til tess. Í viðgerðini skulu skoðararnir leggja sær nær, at tað er umráðandi at leggja viðurskiftini klárt fram fyri tey avvarðandi og royna at fáa semju teirra millum, tá ið tað er gjørligt. Fæst semja, verður hetta ført í gerðabókina og tey avvarðandi skriva undir. Fæst eingin semja, verður málið tikið upp til úrskurðar, sum verður gjørdur sum skjótast, í seinasta lagi innan 3 dagar eru lidnir, og verður førdur í gerðabókina við grundgeving fyri úrskurðinum og undirskrivað av skoðarunum.

Úrskurðurin verður gjørdur við atkvøðumeiriluta; hava allir tríggir skoðararnir ymiska meining, verður formansins atkvøða (ella, um tveir formenn eru við, tann hjá tí eldra formanninum) tann avgerðandi.

Tá ið hvør fundur er komin at enda, undirskriva allir skoðararnir gerðabókina.

§ 47. Hvørt málið verður gjørt av við semju ella úrskurði, skal tann tikna avgerðin í hvørjum av teimum niðanfyri nevndu førum innihalda upplýsing um tær hennara viðvíkjandi tilskilaðu greiningum:

Tá ið nýggj girðing skal setast: Um hæddina á girðingini og slagnum annars, og eisini av hvørjum og áðrenn hvørja freist tað fyrisetta arbeiði skal gerast, og hvussu skal skipast fyri við at halda girðingina í framtíðini;
Tá ið eldri girðing skal broytast ella skiftast um við eina nýggja: Um tær í nr.1 fyrrnevndu greiningarnar, og eisini hvussu berast skal at við broyting ella burturtøku av tí gomlu girðingini, hvør ið skal seta í verk arbeiðið hesum viðvíkjandi, og hvørt tað fyri hetta skal latast nøkur samsýning, og um so er, hvør ið skal rinda samsýningina, og eisini upphædd hennara og gjaldtíðina;
Tá ið ein skirvislig girðing skal umvælast: Hvussu, av hvørjum og áðrenn hvørja freist tað fyrisetta arbeiðið skal gerast.

§ 48. Skoðararnir skulu í úrskurðinum gera av um rindanina av viðgerðarkostnaðinum, sum vanliga eigur at leggjast á tann, sum úrskurðurin gongur ímóti. Verður málið gjørt av við semju, skal hon innihalda avgerð um, hvussu kostnaðurin skal rindast.

§ 49. Tað stendur til hvønn av pørtunum innan 4 vikur eftir, at úrskurðurin er kunngjørdur, at leggja hann fyri landbúnaðarstevnuna eins og tann við úrskurði hjá landbúnaðarstevnuni tikna avgerðin, um so er, at málið ikki einans fevnir um kæru um skortandi hald, uppaftur skal kunna leggjast fyri yvirlandbúnaðarstevnuna. Viðvíkjandi tí, at skjóta málini til og viðgerðina í landbúnaðarstevnuni og yvirlandbúnaðarstevnuni, verður at halda seg eftir reglunum í lógini um landbúnaðarstevnur.

§ 50. Tá ið tað av rætta avvarðandi til garðaskoðararnar verður kært um, at tann, sum eftir semju ella úrskurði sambært teimum undanstandandi reglunum eigur at gera eitt girðingararbeiði, ikki hevur gjørt skyldu sína hesum viðvíkjandi, tá ið játtaða freistin til tess er um at verða runnin, gera garðaskoðararnir av uttan kærurætt, um kæran er grundgivin. Viðvíkjandi tí, at kalla partarnar saman til hesa viðgerð, hvør ið skal fremja hana, hvussu avgerðin verður tikin, og eisini um gjaldið fyri hana, verður farið fram eftir undanstandandi forskriftum. Tykist kæran grundgivin, setir formaðurin hjá garðaskoðarunum í verk, at tað skortandi arbeiðið verður gjørt fyri kostnað tess avvarðandi. Fyri at møta, tá ið arbeiðið verður avhendað tí avvarðandi parti, eigur hann gjald eftir § 44. Útreiðslurnar av hesum viðgerðum rindar tann av pørtunum, sum avgerðin hevur gingið ímóti.

Tær útreiðslur, ið garðaskoðararnir hava havt av at gera skortandi arbeiði og av at gera sjálva viðgerðina lidna, sbr. § 2, kunnu hesir fáa goldnar beinanvegin av avvarðandi bygdaráði eftir greiddari rokning.

Um ikki verður goldið, tá ið kravt verður fyri útreiðslur, ið hava staðist av at greiða arbeiðið úr hondum, kunnu hesar krevjast inn við panting.

Allar aðrar útreiðslur, ið standast av nýtslu av 1sta og 6ta kapitli í hesi lóg, eitt nú gjald fyri gjørd arbeiði, endurgjøld ella kostnað av at viðgera málini o.s.fr., kunnu eisini krevjast inn við panting.

Viðgerð av málum um ábyrgd av húsdýrum og revsimálum. Nær lógin kemur í gildi.

§ 51. Tá ið meting sambært § 25 ella § 33 er kravd hjá formanninum hjá garðaskoðarunum, skal hesin sum skjótast boðsenda einum av hinum skoðarunum í økinum og eigaranum av tí dýri, sum hevur gjørt skaðan, og eisini honum, sum hevur verið fyri skaða, og síðan at taka metingaravgerðina. Berst nøkrum skoðara frá at vera við í viðgerðini, verður farið fram sum ásett í § 44, 2rum stykki.

§ 52.4) Revsimál, sum verða tikin upp eftir hesi lóg, verða viðgjørd sum løgreglumál, men lógsøkt – uttan viðvíkjandi teimum í § 13 og § 22 nevndu førum – einans, tá ið nakar, ið hevur verið fyri órætti, biður um tað. Sakarmál um endurgjald eftir §§ 20, 21, 33 og 38 verða viðgjørd eftir háttum í tí borgarligu rættargangslógini, men tann, ið hevur verið fyri órætti, kann, tá ið alment sakarmál verður tikið upp vegna avvarðandi viðurskifti, krevja endurgjaldsspurningin dømdan undir tí almenna sakarmálinum eftir teimum vanligu fyri innheinting av endurgjaldskravi í almennum revsimáli galdandi treytum.

§ 53.5) Sektir eftir hesi lóg eins væl og úrslitið av upptøku eftir §§ 26 og 27 ognast hjálpikassanum í tí sókn, har ið misbrotið ella ófriðurin er farin fram í.

§ 54. Við ”Haugeloven” skilst í hesi lóg ”Lov for Færøerne om Haugers Styrelse og Drift m.m. af 18. Maj 1937”; við ”Grandestævneloven” skilst ”Lov for Færøerne om Grandestævne m.m. af 18. Maj 1937”; við ”Loven om Landvæsenkommissioner” skilst ”Lov for Færøerne om Landsvæsenkommisioner af 31. Marts 1926”.

§ 55. Henda lóg fær gildi tann 1. juli 1938, frá somu tíð fara úr gildi ”Norske Lovs 3-12-16 til 23, 6-20-4”, § 9 í ”Lov af 19. Januar 1863 om Afhændelse af Fæstegaarden Husegaard ved Thorshavn tilhørendi Trøer”, ”Lov for Færøerne Nr. 49 af 13. Februar 1922”, og hvat ið annars stríðir ímóti hesi lóg.

1)       Broytt við Ll. nr. 25 frá 31.03.1949
2)       Broytt við Ll. nr. 30 frá 17.03.1951
3)       Broytt við L nr. 242 frá 07.06.1963
4)       2. pkt. avtikið við Ll. nr. 555 frá 01.11.1984 om rettens pleje, sum sett í gildi við L. nr. 92 frá 23.02.1988 § 688
5)      Sektin fer nú í landskassan sbr. L. nr. 186 frá 07.06.1958.