Slættanes 

Niðursetubygdin Slættanes er í Slættaneshaga, ella rættari hon var í Slættanes- og Giljahaga, sum var felagshagi uppá 12 merkur harav 2 merkur eru kongs ímeðan restin 10 merkur eru óðal.

Hagapartarnir vóru nýttir á tann hátt, at eigararnir vóru býttir í 2 partar, ið skiftust um at hava hvør sín hagapart 20 ár í senn. Væl liggur fyri at røkta Giljahaga, ið er nær bygdini, men Slættaneshagi er sera óhøgligur -  einar 8 fjórðingar úr Sandavági. Í 1996 verða Gilja- og Slættaneshagi býttir sundur í tríggjar hagar, Slættaneshagi 5 merkur við 270 áseyðum, Giljahagi 4,5 merkur við 180 áseyðum og Eyðanstovuhagin 2,5 merkur við 100 áseyðum.

Í 1835 flyta tey fyrstu til Slættanesar at búgva, tey vóru Heindrikur Thomassen  og Julianna Niklasdóttir. Julianna var borin í heim á Steig í Sandavági í 1794. Heindrikur var borin í heim í Miðvági í 1773, men kom 9 ára gamal til Sandavágs, vaks upp á Dunga. Tey giftust í 1816 og børnini vóru 5, tá húskið búsettist á Slættanesi. Heindrikur var tiltikin gongumaður og áðrenn hann flutti norður á Slættanes at búgva, høvdu Sandavágsmenn hann liggjandi har norðuri at spekja seyðin, ið tá var ógvuliga styggur. Heindrikur og Julianna áttu góðar 12 gyllin í jørð í Sandavági, tá ið tey fluttu á Slættanes, men jørðin varð helst seld fyri at gjalda útreiðslurnar í sambandi við búflutningin. Heindrikkur doyr í 1840 og Julianna doyr í 1857.

Sagt verður, at Heindrikur skuldi sjálvur senda myndugleikunum umsókn um loyvi at seta seg niður á Slættanesi, tí hann helt at her lá sera væl fyri at velta upp úr nýggjum.

Í tíðini hjá Tillisch amtmanni vóru nógvar nýggjar bygdir grundaðar, amtmaðurin mælti eisini rentukamarinum at játtað studning til slíkar búsetingar. Í skrivi 18. juli 1835 játtar rentukamarið 30 ríkisdálar í studningi og tekur sostatt undir við niðursetuætlanini.. Men eigararnir í Slættaneshaga mótmæltu harðliga, tá Heindrikur flutti, “so illur var ein av bøndrunum”, skrivar Ludvíg Petersen, “og so harðliga skeldaði hann sýslumannin at hesin stevndi bóndanum fyri grov og hóttandi orð. Men orsakað av svari frá amtinum fall sakin burtur.”

Tey fyrstu niðursetufólkini vóru einsamøll á Slættanesi í minsta lagi í 5 ár. Í 1845 eru 3 húski komin aftrat, Jákup úr Kollafirði giftur við dóttir Heindriks, Berints Heini, ið flutti av Nesinum, og Jóan Dánjal, ættaður frá Á í Sandavági.  so nú eru 14 fólk á Slættanesi. Hetta eru ung hjún við ongum, einum og tveimum børnum. Í øllum trimum førum er annar hjúnarfelagin slektaður úr Sandavági. 

Bygdin veksur alsamt. Í 1850 eru 8 húski á Slættanesi og fólkatalið er komið upp á 40, tey, ið flyta til eru ikki ung fólk, men fólk um miðjan aldur og ein eldri maður. Aldurin á húsbøndrunum verður sagdur at vera 50, 51, 53 og 70 ár. Hesi eldri húski trivust ikki á Slættanesi og í 1860 eru einans 3 húski eftir og tá búgva bara 21 fólk á Slættanesi.

Í 1880 eru húsini 5 í bygdini og har búgva tá 28 fólk. 

Tíggju ár seinni vóru uppaftur 2 hús komin aftrat. Í 1890 búgva 40 fólk har. Longu í 1920-30 árunum vóru tað nøkur, ið fluttu burtur, men hetta nervaði ikki fólkatalið, ið tvørturímóti vaks hesi árini, millum annað av tí at onkur eisini giftist til bygdina ella flutti hagar á annan hátt. Beint fyri kríggið var fólkatalið av tí mesta, í 1940 búðu 75 fólk á Slættanesi.

Fýra húski vóru eftir á Slættanesi í 1963, trý teirra fluttu hetta árið.

Seinasta húskið, Celinda og Jóhan, fluttu av Slættanesi á heystið 1964, aftaná at hava búð einsamalt har í knappliga eitt ár. Tey seinastu árini arbeiddi Jóhan á ferjuleguni við Oyragjógv.

 Høvundur: Jóanis Nielsen, Sandavágur – www.joanisnielsen.fo

Slættanes
Slættanes (mynd: Jóanis Nielsen - www.jn.fo