Atkvøðugreiðsla á hagastevnu

Um atkvøðugreiðslu á hagastevnu, verður víst til reglurnar í § 7a, §§ 8-11 og 13 í “Lov for Færøerne om Grandestævne” frá 18. mai 1937.

Atkvøðurætt hevur:

§ 7a: í teimum í § 1 nr. 1 umrøddu sakum hvør í ognini luthavandi ánari

         (í lunnindum hvør parthavari í felagnum);

(§ 1 nr. 1: viðtøkur um nýtslu av jarðarognum og lunnindum, sum eru feli, og sum tað ikki sambært lóggávuni skal takast avgerð um á hagastevnu ella á annar serliga hátt um nýtsluna).

§ 8: Brúkari av almennari jørð verður javnmettur við ánara, uttan so at tað í einstøkum føri av avvarðandi myndugleika er tikin onnur avgerð. Annar brúkari kann bert atkvøða ánarans vegna, har ið tað er serliga ásett. Annars kann eingin atkvøða fyri onnur uttan við skrivligari fulltrú.

§ 9: Í teimum í § 1 nr. 1 umrøddu sakunum kann avgerð takast, tá ið hon verður samtykt av teimum við atkvøðurætti, sum tilsamans eru í minsta lagi:

a)      helvtartalið av teimum møttu við atkvøðurætti og

b)      helvtin av markatalinum  hjá teimum møttu við atkvøðurætti og eisini

c)      ein triðingur av øllum markatalinum.

Eru partarnir hjá teimum við atkvøðurætti í felanum ásett við øðrum lutfalli enn markatali, verður viðkomandi lutfall samsvarandi brúkt.

§ 10: Standa atkvøðurnar, roknaðar eftir talinum (§ 9a) og atkvøðurnar roknaðar eftir markatalinum (§ 9b og c.), á jøvnum, er sakin fallin uttan so, at so mong við atkvøðurætti, sum nevnd í § 9a. ella § 9b. á sjálvari grannastevnuni krevja, at sakin skal avgerast við gerðarrættin.

§ 11: Er gerðarrættur kravdur sambært § 10, skal á grannastevnu (hagastevnu) veljast 1 gerðarrættarmaður við atkvøðumeiriluta roknað eftir talinum á teimum, ið atkvøða, og 1 gerðarrættarmaður við atkvøðumeiriluta roknað eftir markatalinum hjá teimum, ið atkvøða. Gerðarrættarmenninir velja ein ástøðumann, áðrenn teir fara undir viðgerðina; eru teir ósamdir um valið, velur sýslumaðurin hann. Hvør í bygdini búgvandi jarðarbrúkari, sum ikki hevur fylt 60 ár, er skyldigur at taka við vali sum gerðarrættarmaður ella ástøðumaður.

Gerðarrættarúrskurðurin skal gerast innan 4 vikur eftir grannastevnuna og beinanvegin sigast sýslumanninum. Hesin hevur sama gildi sum ein grannastevnuviðtøka, tó bert fyri tíðarskeiðið til fýramánaðardagin eftir grannastevnuna á tí næsta fylgjandi álmanakkaári.

§ 13: Metir sýslumaðurin eina á grannastevnu ella við gerðarrætti samsvarandi §§ 9-12 gjørda viðtøku vera ólógliga, leggur hann hana niður sjálvt um eingin talar at ímóti henni, og síðani skal hann beinanvegin beina landsstýrinum spurningin til avgerðar. Hendan avgerðin stendur við, uttan so at sakin verður skotin inn fyri landbúnaðarstevnuna innan 8 vikur eftir, at avgerðin hjá landsstýrinum er kunngjørd í avvarðandi bygd.

Um annars nakar kennir seg órættaðan við slíkari viðtøku og tí ætlar at mótmæla gildi hennara, kann hann innanfyri 8 vikur eftir tann dagin, tá ið avgerðin er tikin (ella um sakin er gjørd av við gerðarrætti, innanfyri 8 vikur eftir tann dagin, tá ið gerðarrættarúrskurðurin er gjørdur) skjóta spurningin um hetta inn fyri landbúnaðarstevnuna. Viðtøkan verður í tí føri løgd niður, til sakin við úrskurði er endaliga gjørd av.
 
Eg skal seta upp eitt dømi her:

Í bygdini S møttu 23 fólk á fundi at taka støðu til eitt uppskot. 10 fólk atkvøddu fyri uppskotinum og framgongur av § 9, at uppskotið er fallið, soframt øll høvdu atkvøðurætt.

Fyri at uppskotið skal vinna frama krevst, at minst 12 av teimum 23 atkvøða fyri (§ 9a) og at hesi umboða í minsta lagi helvtina av markatalinum hjá teimum, ið eru møtt – tað vil siga minst helvtina av samlaða markatalinum, ið hesi 23 eiga (tey møttu eftir § 9b) og samstundis skal minst ein triðingur av øllum markatalinum verða fyri – tað vil siga at um vit hugsa okkum til, at hesi 12 atkvøða fyri uppskotinum, so skulu hesi umframt at umboða í minsta lagi helvtina av markatalinum, sum tey møttu eiga, eisini umboða í minsta lagi triðapartin av samlaða markatalinum í t.d. haganum.

Kári Thorsteinsson