Hendingar á útróðri

Einum gomlum manni herma tey eftir, hesi orðini: "Fyrr át stórhvalurin Føroyingin, nú etur Føroyingurin stórhvalin". Hesi orðini komu mær í huga í fjørsummar, tá eg hoyrdi sagt frá, at ein bátur tveir dagar upp í slag noyddist aftur til lands undan stórhvølum (æðuhvølum, tí bógvhvíta slagnum), sum hamaðust upp á bátin. Nú í tíðini er tað heldur sjáldan, at bátar hava ampa av hvølum, men okkurt um ein mansaldur síðani var tað ikki so sjáldsamt, at bátar vórðu tarnaðir av hesum stórdýrum. Her skal sigast frá trimum hendingum, sum eg havi hoyrt menn tosa um, og síðani havi eg kannað meiri gjølla eftir søgnunum.
Ein dagin var ein Mykinesbátur á útróðri norðan fyri Hólmin. Teir vóru tríggir menn á bátinum, og hin elsti var andøvsmaður. Hann helt so, sum hann sat og andøvdi, at best mundi vera hjá sær at fara at kasta, tí lotið var nú so lítið. Einki var snørið, uttan ein nýggju uppstandari, sum hann hevði tikið við sær henda sama morgunin. Hann ger seg til og kastar. Hann hevði ikki meir enn heimtað, tá nívdi á sum stórur kalvi. "Gudsdáð! hetta letur ikki i sum kalvi," helt hann fyri seg sjálvan, meðan hann dró uppeftir. Men brátt gjørdist so tungt hjá honum, at hann mátti halda við, og tað kom slík ferð á bátin, at grøvin stóð ájavnt við æsingarnar. Maðurin kastaði seg nú fram í skut, legði knæið á snørið og helt so. Men brátt gekk so hart á, at báturin vildi fara undir. Nú rópar hin gamli: "Sker!", meðan hann liggur og neyðheldur. Ringt var við at gera, tí nú toldi ikki báturin mann aftrat í skutinum. Tá kastaði ein av monnunum seg fram við knívinum í hondini og eydnaðist tað honum at skera á stokkinum í kastinum. Báturin tók sjógv inn, men tá so knappliga lættnaði, var tað bert eitt sindur. Tá ið leyst var, kom ein stórur stórhvalur uppundan eina snørislongd framman fyri bátin; hesin hvalur ýldi sum ein tarvur, tó var hann heldur klænmæltari. Hinir bátarnir, ið vóru longri úti, høvdu eisini sæð  hvalin og hoyrt ýlini til hansara; men tá báturin var leysur av honum, hvarv hann og eingin sá hann aftur.
 
Ein annan dag skuldi ein bátur fara út á Longumiðið; tað er einar tríggjar fjórðingar úr landi. Av tí at nógvir hvalir vóru sæddir dagin fyri, hildu menninir, sum flestallir vóru ungir og ikki brúktu tubbak, at í dag mundi vera best at taka eitt stórt skrárull við. Tá teir vóru komnir út ímóti miðinum, vórðu teir varir við stórhvalir, og ikki bara ein og tveir, men slíka mongd, so tað var sum ein stórur grindabólkur. Áðrenn teir vistu av, vóru hvalirnir kring um bátin, so tað var ikki at bjóða til at kasta. Vindur var komin lágt, og tí hildu teir vera best at sigla til lands. Sum teir sigldu, sá stýrismaðurin ein hval stinga seg upp beint framman fyri bátin, og rópar á hann, ið sat við dragið, at strika seglið; men ein av monnunum var so knappur og tók um dragið, so seglið varð standandi, og báturin sigldi tvørtur um hvalin eftir hamarssjølinum. Nú tók hvalurin at elta bátin, og tóku teir tí til tubakkið og tugdu tað, teir vóru mentir; tó skjótt sóu teir, at tað batti einki, tá teir sprændu út so hvørt. Teir tóku tí eyskarið til at spýta í lótu so nakað lítið av sjógv uppí og stoyttu so niður fyri hvalin, tá sluppu teir frá honum. Ringir av hjartaillsku (helst av tubakkinum) komur teir aftur at landi.
 
Dagin eftir fór ein annar bátur á Grynnuna. Sum teir sótu og fiskaðu, sóu teir ein hvíta niðri í sjónum, og meðan teir hugdu eftir hesum, kom ein samanringdur  hvalur upp á flot, so teir lógu sum á eini tjørn. Ein av monnunum tók mastrina og skuldi renna hana eftir hvalinum til at fáa hann burtur, men ein av bátsmonnunum treiv í hann og bað lata vera, og ikki gera nakra vanlukku. Eina løtu sótu teir nú kvirrir, tá kom líkasum eitt lið á, í tí at  hvalurin fór undir, og nú tóku teir til at rógva inneftir; men nú gjørdist hvalurin so naskur og gav seg at elta bátin, og ikki sluppu teir frá honum, fyrr enn teir komu tætt undir Hólmin og snittaðu inn millum steinarnar  har, til hann misti bátin burtur. Soleiðis fór hesin útróðrardagur burtur til onga nyttu sum so mangur bæði fyri og eftir.
 
Kelda: Johanna Maria Skylv Hansen í Varðanum nr. 12 frá 1932.