Lítla Dímun
Lítla Dímun (mynd: Jens Kjeld Jensen)

Lítla Dímun

Lítla Dímun er okkara minsta oyggj - 0,84 kvadratkm. til víddar og mett til 24 gyllin. Hægst er Kollurin, sum er  414 m høgur.

Til 1852 var Lítla Dímun kongsjørð, men trupult var at fáa nakran at festa oynna, av tí at hon er ógvuliga ring at koma í og úr og hartil er ógvuliga bratt og illgongt. Suðuroyingar og einamest menn í Hvalbiar sókn høvdu tó havt oynna til leigu.

Eftir at kongur hevði avgjørt at selja oynna, varð uppboðssøla í Hvalba 24. august 1850. Hægsta boð, sum var 4.820 rbd. ella kr. 9.640,00, áttu menn í Hvalba og Sandvík, sum í felag høvdu tikið seg saman at fáa oynna.

Einki at ivast í, at hetta hevur verið nógvur peningur tá í tíðini.

Ein av orsøkunum um, at boðið varð so høgt, skuldi vera, at faktorin í kongliga handlinum á Tvøroyri bjóðaði móti monnunum í Hvalba og Sandvík.

Lítla Dímun varð latin teimum í Hvalba og Sandvík í arvafesti, og lótu teir sum keyparar 40 kr í arvafestigjaldi um árið umframt 10 kr. hvørja ferð, oyggin skifti eigara.

Hesin peningur var í 1911 loystur við kr. 1.000,- eina ferð fyri allar, og Lítla Dímun bleiv ogn hjá fólki í Hvalbiar sókn.

Lítla Dímun hevur ongantíð verið búpláss og hevur heldur ikki verið dyrkað. Úr Føroyingasøgu vita vit, at oyggin eisini varð brúkt til neytahald, men í nýggjari tíð tó bert brúkt til seyðahald og fugl og hevur tí frá uppruna ikki havt nakað markatal. Hetta kemst av, at markatalið upprunaliga hevur verið knýtt at bønum. Uttangarðs er økið, sum liggur aftur at bønum.

Eigararnir í Lítlu Dímun ásettu sjálvir markatalið 24 gyllin, sum býtisgrundarlag. Vanliga verður sagt, at oyggin er 48 hálvgyllin, og kemst hetta av, at tað kunnu verða upp í 48 eigarar í oynni. Tó eru eigarar, sum eiga heila gyllin.

3 búpláss eru í oynni: eitt rakstrarhús, eitt fleygingarhús og so gamla hellið.

Oyggin ber 280 áseyðir og verða tað brúkt 7 ymisk seyðamark, eitt hvørt árið fyri at hava skil á aldrinum.

Í Lítlu Dímun var eitt serligt seyðaslag, sum líktist geitum. Seyðurin var svartur og snøggur og var heldur minni enn seyðurin, sum er nú í oynni.

Seyðurin var ógvuliga styggur og ringur at fáast við. Nøkur ár eftir tað, at hvalbingar høvdu keypt oynna, tóku teir henda seyðin av.

Teir fingu tó ikki allan seyðin í rætt, og tað sum tá gekk eftir, varð skotið niður.

Á Føroya Fornminnissavnið ber til at síggja 3 útstappaðar seyðir av hesum slagi, og hevur Fornminnissavnið latið okkum brúka myndir av hesum serliga seyðaslagi.

(Úr Brestiskvæði eftir Mikkjal Dánjalsson á Ryggi)

Fimm hundrað av áseyði

Lítla Dímun bar,

svart var alt sum kolamógvur,

eyðkent slag tað var.

Stygt og kvikt sum villur fuglur,

vártreyst út av lagi

So er sagt, at Hvalbingar,

teir tóku av alt slagið.

Tykir mær tað harmiligt

at fara so um fæ;

fyrnsta seyð, í Føroyum var

meg lysti enn at sæð.

Kelda: Føroya Fornminnissavn og www.litladimun.com,