GRINDAMÁLIÐ
(VURDERINGSSTONGIN)

Jóannes Dalsgaard, hevur í Varðanum bind 32 frá 1957 eina áhugaverda grein um grindamálið, sum verður mett at vera serføroyskt. Jóannes Dalsgaard hevur savnað upplýsingar um grindamálið frá sýslumonnunum í Suðuroy, Sandoy, Streymoy og Eysturoy og frá Mikkjal á Ryggi í Miðvági. Jóannes sigur soleiðis frá:

Fyrr var grind bert mett eftir ætling, og skinnatalið varð sett á hvalin, men einki nummar, og menn fingu at vita, hvussu stórt skinnatal teir skuldu hava. Hvussu skinnatalið kom at svara til hvalirnar, máttu menn sjálvir um. Hetta voldi sjálvandi ofta klandur og fløkju, at hvør kundi taka, sum sterkastur var, bert hann fekk skinnatalið at passa.

Fyri at fáa betri skil á býtið og javnari meting, var tað at Vágapresturin Niels Johnsen Struer (prestur og próstur 1822-1838), kallaður ”Strúar prestur”, fann upp á at gera mál at meta eftir, og at seta nummar á hvalin, so at grindaseðilin vísti, hvat skinnatal hvør átti, og hvørjar hvalir, teir skuldu skera upp, fyri at hvør fekk sítt.

Málið, ið er úr eyganum á hvalinum og aftur at gotinum, er sjálvandi bert vegleiðandi, tí líka langir hvalir kunnu vera ójavnir til fiti.

Ætlandi er málið gjørt í samráð við skilamenn. J. Winther, sýslumaður, sigur seg hava hoyrt, at tað var ein bóndi á Ryggi í Miðvági, ið uppfann grindamálið, men tekur uppaftur, at hann veit ikki, um tað er álítandi. Hetta kann kanska koma av, at presturin og bóndin hava verið í felag um at gera málið.

J. Winther segði framleiðis: ”Eg haldi meg minnast hval mettan 26 skinn. Annars havi eg sæð nýðing (30 skinn), tað var í Vestmanna fyri langari tíð síðani, kallsmaðurin Magnus á Válinum segði hvalin hava mál til minst 30 skinn. Eg var ungur og gáloysin og spurdi tí ikki eftir málinum. Hvalurin kom ikki til skiftis, tí hann flotnaði upp aftan á, at skiftið var liðugt.”

Gamal grindamaður í Hoyvík vildi vera við, at hann hevði sætt hval á Miðvágssandi við trimum krossum á bøkslinum.

Kristian í Damminum, ættaður úr Dali, og búði í Skopun, segði, at í einari grind, ið doyði í Skálavík, var ein nýðingur (gyllin og 9 skinn). Hvalurin sló stokkarnar oman av Dalsgarðsbátinum, ið æt ”Rósinskransurin”. Kristian tó so til:”Hann sló kransin oman av ”Kransabukkuni”. Hetta man hava verið eyknevni á bátinum.

Á talvuni eru tølini á grindamálunum í fýra sýslum: Suðuroy, Sandoy, Streymoy og Eysturoy. Suðuroyarmálið stendur fyrst, og á tí standa tølini í fótum og tummum fyri øll skinnini. Við hini grindamálini eru bert sett tey tølini, har málið bregður frá Suðuroyarmálinum, og ein strika í staðin fyri tal merkir, at talið her er tað sama sum á Suðuroyarmálinum. – Grindamálini í Suðuroy, Sandoy og Eysturoy ganga upp í 20 skinn, men tað í Vestmanna gongur upp í 24 skinn, t.e. gyllin og 4 skinn.

Málini í Suðuroy og Streymoy eru eins, uttan tað, at Streymoyarmálið, sum longu nevnt, hevur fýra skinn oman fyri gyllin. – Málið í Eysturoy bregður bert í tveimum støðum, við 3. og 8. skinn, frá Suðuroyarmálinum. – Flest frábrigdi hevur Sandoyarmálið, men einki størri enn ein tumma.

Úr Vágum og Norðuroyum fekk eg einki at vita um málini

TALVA,

ið sýnir grindamálini í Suðuroy, Sandoy, Streymoy og Eysturoy borin saman sínámillum, og gingið út frá Suðuroyarmálinum.

	SUÐUROY		SANDOY		VESTMANNA		EYSTUROY
Skinn	Føtur	Tummar	Føtur	Tummar	Føtur	Tummar	Føtur	Tummar
01	2	6	2	6  8/4	-	-	-	-
02	4	0	3	11 ½	-	-	-	-
03	4	11	4	10 ½	-	-	4	11 ¼
04	5	6	5	6½	-	-	-	-
05	6	0	6	0½	-	-	-	-
06	6	5½	6	5 ¼	-	-	-	-
07	6	10 5/8	6	10 8/4	-	-	-	-
08	7	3 ½	7	3 ¼	-	-	-	-
09	7	8	7	8 ½	-	-	-	-
10	8	0	-	-	-	-	-	-
11	8	3 ¾	-	-	-	-	-	-
12	8	7 ¼	-	-	-	-	-	-
13	8	10 3/8	8	10 ¾	-	-	8	10
14	9	1 8/4	-	-	-	-	-	-
15	9	4 1/8	-	-	-	-	-	-
16	9	6 ¼	9	5 ¼	-	-	-	-
17	9	8 ¼	9	7 ¼	-	-	-	-
18	9	9 ¾	9	8 ¾	-	-	-	-
19	9	11	9	10 ½	-	-	-	-
20	10	0	-	-	-	-	-	-
21					10	2
22					10	4
23					10	6
24					10	7 ¾